Erzincan’ın Kemah İlçesi´ne bağlı_x000D_ Kömür Köyü’nde 450 yıllık olan tuz ocağı üretime devam ediyor.
_x000D_ Kemah İlçesine 5 kilometre uzaklıkta bulunan_x000D_ Kömür Köyü’nde yıllarca Tuz İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından_x000D_ işletildikten sonra özelleştirilen tuz ocağında Doğu Anadolu Bölgesi’nin tuz_x000D_ ihtiyacı karşılanıyor. Osmanlı döneminde Ermeniler tarafından işletilen tuz_x000D_ ocağında yaklaşık 100 metre derinlikteki tünelden gelen tuzlu su sayıları 150’den_x000D_ fazla göletlerde bekletiliyor. Su buharlaştıktan sonra havuzlar içerisinde_x000D_ kalan tuzlar işçiler yardımı ile toplanıyor. Evliya Çelebi´nin Seyahatnamesinde_x000D_ övgü ile bahsettiği tuz ocağının geçmişi 450 yıl öncesine dayanıyor. Yaklaşık_x000D_ 250 bin metrekare arazi üzerine kurulu tuz ocağında, geleneksel yöntemlerle tuz_x000D_ üretimi yapılıyor.
_x000D_ İşçilerin sıcak altında zahmetli uğraşları_x000D_ sonucu üretilen Kemah tuzu, Doğu Anadolu ve çevredeki iller başta olmak üzere_x000D_ birçok şehre satışa sunuluyor.
_x000D_ Yörede yıllardır üretildiği belirtilen ve_x000D_ lezzetinin yanı sıra gıda ürünlerinin raf ömrünün uzatılmasını sağlayan Kemah_x000D_ tuzu, yörede peynirciler, yaylacılar ve salamuracılar tarafından tercih_x000D_ ediliyor.
_x000D_
_x000D_ İşletme Sahibi Metin Tanrıkulu: “Tuzlamız Kemah_x000D_ tuzlası. Kemah tuzu diye bilinen binlerce senedir Urartu’lardan başlayıp, Roma,_x000D_ Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet hükümeti ile devam eden 2001 yılında_x000D_ tuzlaların özelleştirilmesi ile aile şirketi olarak aldık. İşletiyoruz. Burada_x000D_ binlerce senedir Bizanslılar buraları işletmişler. Para yerine tuz verip,_x000D_ Bizans askerlerine para veremedikleri zamanlar bile tuz vermişler. Bugün_x000D_ İngilizce de salt olarak bilinen tuz aslında Latince’de para sali demek. Oradan_x000D_ gelir. Adı salt olarak kalmış. Evliye Çelebi’de Seyahat Namesinde aynı şekilde_x000D_ çok meht ediyor tuzlayı. Burada Kemah Kalesinin Yeniçerilerinin maaşını Tuzla_x000D_ Emiri Mustafa ağa öderdi diyor. Tuzlaların bir yerde çok büyükte parasal_x000D_ işlevler, devletin parasal işlerini gördüğü, para kaynakları olarak kullandığı_x000D_ bir yer olaraktan görüyoruz. Tuzumuz kaynak tuzu. Kaynak tuzu pek bilinen bir tuz_x000D_ değil. Çoğu bunu kaya tuzu sanır. İşte deniz, göl, kaya ve çok az bilinen_x000D_ kaynak tuzu. Kaynak tuzu da dağın içinde ki kaya tuzu tabakalarının kar yağmur_x000D_ sularının yalayıp tuzlu su pınarı olarak çıkıp onla üretilen tuza kaynak tuzu_x000D_ denir. Kilometrelerce dağın içinde süzüldüğü için kaya tuzunu yalayıp, kaya_x000D_ tuzunda ki ağır metallerden ve tortulardan arınıp billur gibi çıkar. Bunu biz_x000D_ göletlere alıyoruz. Yaz ayında güneşin etkisi ve sıcaklığı ile buharlaştırıp_x000D_ kar kristaline dönüyor. Sıvıya dönüşmüş kaya tuzu tekrardan katıya dönüşüyor._x000D_ Kristalize oluyor kar kristali gibi biz bunu çekiyoruz. Geleneksel yöntemlerle_x000D_ 3-4 gün güneşte kurumaya bırakıyoruz. Kuruyan tuzu paketleyip satışa sunuyoruz._x000D_ Böyle kıymetli tuzu da Türkiye’de tüm illere gönderiyoruz. Artık ulusal bir_x000D_ marka oldu. Erzincan’ın bir milli ürünü oldu. Edirne’den Kars’a kadar._x000D_ Hakkari’den Tekirdağ’a kadar her tarafa gönderiyoruz. Bu yabancıların_x000D_ Almanların, Avrupalıların, İtalyanlarında dikkatini çekmiş. Defalarca geldiler._x000D_ Yatırım yapmaya geldiler. Anlaşmalar yapmaya anlaşamadık. Tuzu almak için çok_x000D_ talepte bulundular. Bulunuyorlar. İhracat için ama biz yetiştiremediğimiz için_x000D_ bölgemize ve kendi insanımıza yetiştiremediğimiz için bizde dedik ki önce bunu_x000D_ Anadolu insanı Türk milleti yiyecek. / Mayıs Haziran aylarında havaların_x000D_ ısınması ile tuzlu suyumuzu göletlere veriyoruz. Burada buharlaşması ile suyun_x000D_ içinde ki erimiz kaya tuzunun tekrar kristalize olması ile üretim devam ediyor._x000D_ 3-4 günde göletlerimizi çekiyoruz. Hiçbir atığı olmadan eksilen suyu ilave_x000D_ ederek Eylül-Ekim ayına kadar üretim devam ediyor. 20 derecenin altına düştüğü_x000D_ zaman hava sıcaklığı buharlaşma azaldığı için üretim duruyor. 8 ay çalışıyoruz._x000D_ Bunun 5-6 ayı üretim yapıyoruz. 8-9 ay Kemah’ta belli bir istihdama fayda_x000D_ sağlıyoruz. Her sene yaptığımız yatırımlarla göl sayılarını artırarak her sene_x000D_ eleman sayısını da artırarak bölgemize, Kemah’a önemli ölçüde bir istihdam_x000D_ sağlamaya gayret ediyoruz. İnşallah ileriki yıllarda daha da geliştirerek_x000D_ büyüterek Kemah’a Kemahlıya, Erzincan’a ve Erzincanlıya daha iyi istihdam_x000D_ sahası, esnafımıza iyi bir gelir. Burada biz üretiyoruz ama bölgede ilçelerde,_x000D_ illerde, sınır illerde aşağı yukarı 200 tane bayiimiz var. 200 bayiimiz buradan_x000D_ bir gelir sağlıyor. Peynircilerimiz Kemah tuzundan dolayı Türkiye’de nam yapmış_x000D_ tulum peynirine Kemah tuzunun katkısı çok büyük. Salamura da olsun, yaprakta_x000D_ olsun bölge ekonomisine de, üreticilerimize de çok büyük önemli bir destek_x000D_ sağlıyor tuzlamız. / Mevsim kısa olduğu için ne yapabiliriz diye düşündük._x000D_ Dedik ki Antalya’da ki çiftçi domatesi serada üretiyorsa biz de bunun serasını_x000D_ yapalım. Bizde cam piramitler yaptık. Tamamen piramit şeklinde. Güneşi her_x000D_ taraftan alsın diye. Bunlarla 3-4 aylık üretimi 9 aya çıkardık. Dünyada ilk tuz_x000D_ serası. Dedik ki biz Avrupalıyı, Amerikalıyı örnek almayalım örnek alınacak_x000D_ insanlar değil. Eskisi gibi Türk milleti nasıl ki dünya ya örnek olduysa bunu_x000D_ biz en azından tuz ile başlatalım. Geleneksel üretimin en moderni cam piramidi_x000D_ tuz seraları yaprak devam ediyoruz. Bunu daha geliştirmeye çalışıyoruz._x000D_ İnşallah ileriki yıllarda da sayısını artırarak buradaki üretimimizi 5-6 aydan_x000D_ 10 aya çıkarmayı hedefliyoruz” dedi.

Çalışanlar ise: “İki sezondur burada çalışıyorum. 38 derece altında_x000D_ çalışıyoruz. Bazen camın altında. Ekmek paramızı kazanıyoruz. / Eski_x000D_ geleneklerimize göre eskiden beri tuz işi yapıyoruz. İki günde bir tuz_x000D_ çekiyoruz. Tuz mayalanıyor birkaç gün. Ondan sonra göllere aktarıp gölden_x000D_ çekiyoruz. Gölden çektikten sonra dışarı atıyoruz. İki gün sonra yine aynı_x000D_ sistem devam ediyor” , “İki aydır burada çalışıyorum. Genelde sıcak. Ama şapka_x000D_ ile gözlüklerle böyle imkanlarla kendimizi koruyoruz sıcaktan. / Üretim su_x000D_ buharlanıyor. İki üç günde tuzu çekiyoruz. İmalat hanemiz var. Depomuz var”_x000D_ dediler.